Z wiosną 1917 r. wyszedł nakładem Spółki Wydawniczej Warszawskiej tom pierwszy moich „Dziejów Rosji”, obejmujący na 527 stronicach większej 8-ki czasy zaledwie do roku 1449. Zanim tamta praca dokonaną być zdoła w proporcjach tych samych, w jakich ją zaczęto, zachodzi potrzeba, coraz pilniejsza, żeby dać naszemu ogółowi treściwy całokształt przedmiotu - i w tym geneza niniejszej książki. Zawiera ona od początku do końca wyłącznie wyniki własnych tylko badań i długoletnich dociekań, prowadzonych i przerywanych w najrozmaitszych okolicznościach życia. Jest wydaniem skróconym tamtej, obszerniejszej pracy, której podano tutaj sam kościec niejako; jest tomu I skróceniem, a dalszych szkicem, wydanym z góry ze względu na potrzeby praktyczne ogółu. Z tegoż względu trzymałem się w tym wydaniu prawidła, żeby wykład czasów dawniejszych jak najbardziej skrócić, a rozszerzać rzecz coraz znaczniej w miarę zbliżania się do okresu współczesnego. Niniejsze wydanie skrócone nie posiada całkiem tzw. aparatu naukowego; to pozostawione jest wydaniu obszerniejszemu, w którym utrzymaną będzie nadal metoda ta sama jak w tomie I. Kto ciekaw szczegółów, wywodów, dowodów, kto lubi zadawać pytanie: dlaczego? i żąda na nie odpowiedzi uzasadnionych, sięgnie do wydania głównego, a odczytanie niniejszego tomu zechce zapewne uważać za lekturę wstępną. prof. Feliks Koneczny SPIS TREŚCI: Część I. Do najazdu Mongołów I. Przed panowaniem Waregów (do r. 862) II. Ruś jako droga do Grecji (860-1043) III. Rozbieżność społeczeństwa i państwa (do r. 1054) IV. O drogę poprzeczną przez Ruś (1054-1174) V. Przygotowanie rozłamu Słowiańszczyzny wschodniej (1174-1224) VI. Najazd tatarski i rozłam Słowiańszczyzny wschodniej (1224-1263) Część II. Wielkie Księstwo Moskiewskie (1263-1449) VII. Dobrowolne utwierdzenie niewoli (1263-1319) VIII. Ekonomiczna przewaga Moskwy (1320-1359) IX. Utwierdzenie odrębności moskiewskiej (1360-1380) X. Niedoszłe carstwo wileńskie (1380-1408) XI. O granicę dwóch kultur (1408-1449) Okres pośredni (1449-1505) XII. Opanowanie całego Zalesia (1449-1489) XIII. Gosudar i car wszystkiej Rusi (1480-1505) Część III. Carstwo moskiewskie (1505-1725) XIV. Powstanie swoistej kultury (1505-1551) XV. Walka o Bałtyk (1554-1595) XVI. Dążenia do unii polsko-litewsko-moskiewskiej (1595-1634) XVII. Wojny kozackie (1634-1682) 137 XVIII. Wtóra walka o Bałtyk i reforma biurokratyczna (1683-1725) Część IV. Cesarstwo rosyjskie (od r. 1725) XIX. Państwo poza społeczeństwem (1725-1762) XX. Rozbiory Polski (1762-1796) XXI. Wojny napoleońskie (1796-1815) XXII. Hegemonia Rosji (1815-1855) XXIII. Nihilizm i rusyfikacja (1855-1897) XXIV. Ciosy na przemian, od Azji i Europy (1898-1914).